قدس آنلاین: ایران و ترکیه دو همسایه با روابط دیرین بوده که نوع ارتباط آن‌ها می‌تواند در دنیای امروز به‌عنوان الگویی از همکاری سازنده دوجانبه شناخته شود. به‌طور مشخص نوع جدید رابطه میان تهران و آنکارا به پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی و شکل‌گیری جمهوری ترکیه نوین (۱۹۲۳ میلادی)، کشوری که از خرابه‌های جنگ جهانی اول سر برآورد برمی‌گردد. اگرچه در سده‌های پیشین و به‌ویژه در دوره صفویه و افشاریه شاهد نزاع‌های گاه و بی گاه بین طرفین بودیم، اما در دوره اخیر مرزهای دو کشور به مرز صلح و دوستی تبدیل‌شده است. در دوره پس از انقلاب اسلامی نیز با وجود برخی اختلافات و مباحث، عمدتاً روابط مثبت و روبه‌جلو بوده است. این روند به‌ویژه پس از روی کار آمدن حزب اسلام‌گرای عدالت و توسعه (سال ۲۰۰۲) و نوع نگاه به شرق در حوزه سیاست خارجی، مطرح‌شدن راهبرد تنش صفر با همسایگان و همراهی ترکیه با سیاست‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی بیش‌ازپیش تقویت شده است.

البته در همه این سال‌ها اختلافاتی نیز وجود داشته که طرفین تلاش داشتند با تعاملات بیشتر در راستای حل آن‌ها گام بردارند. مسلماً نشست و برخاست‌های بیشتر و برگزاری نشست‌هایی مانند جلسه‌ شورای عالی روابط راهبردی ‎ایران و ‎ترکیه که روز گذشته با حضور روحانی و اردوغان که به‌واسطه شرایط موجود به صورت ویدئو کنفرانسی برگزار شد، می‌تواند در نزدیکی هرچه بیشتر دیدگاه‌ها راهگشا باشد.

اگر بخواهیم در مورد زمینه‌های موجود برای همکاری میان تهران و آنکارا و همچنین موازنه موجود در این زمینه در شرایط کنونی نیم‌نگاهی بیندازیم، به‌طورکلی آن‌ها را می‌توانیم در دو حوزه سیاسی و اقتصادی دسته‌بندی کنیم. مهم‌ترین مسئله سیاسی که در سالیان اخیر بین طرفین اختلاف انگیز بوده موضوع سوریه و نوع نگرش متفاوت دو کشور در مدیریت این بحران بوده است. در طول سالیان گذشته بحث نارضایتی تهران در حمایت آنکارا از گروه‌های سلفی مخالف دمشق غیرقابل‌انکار است. دیدگاه متفاوت سبب شد در ابتدای بحران سوریه ایران و ترکیه راه خود را در پیش‌گرفته و در دو جبهه مقابل قرار گرفتند؛ اما به‌مرورزمان با درک منافع مشترکی که وجود داشت و چرخش آنکارا در سیاست‌هایش نزدیکی بیشتر شد. اکنون نیز بحث درباره روندهای جاری در سوریه از تداوم آتش‌بس در ادلب گرفته تا ادامه روند آشتی ملی و قانون اساسی می‌تواند از مباحث موردعلاقه برای گفت‌وگو بین دو طرف باشد. همچنین بحث تحرکات تجزیه‌طلبانه برخی گروه‌های کردی در سوریه و عراق که در نهایت جمهوری اسلامی و ترکیه را هدف قرار می‌دهد، یکی دیگر از حوزه‌های است که نیازمند همکاری مشترک است. فارغ از موضوعات سیاسی در حوزه اقتصادی هم مسئله همکاری‌های بیشتر موردتوجه طرفین است. در ماه‌های اخیر ظهور ویروس عالم‌گیر کرونا روابط اقتصادی بین دو کشور را تحت تأثیر قرار داده است. در این میان تهران به‌واسطه قرار داشتن زیر فشار تحریم‌های آمریکایی و ترکیه به دلیل کاهش درآمد بخش گردشگری و توریسم که بخش بزرگی از آن به حضور شهروندان ایرانی متکی است به همکاری اقتصادی تعامل دارند. در این شرایط باز شدن مرزها و توسعه همکاری‌های اقتصادی مسلماً مورد پسند دو طرف خواهد بود.

با وجود این هنوز موضوعات چالشی و برخی مشکلات نیز بر سر روابط ایران و ترکیه خودنمایی می‌کند. بحث پان‌ترکیسم و حمایت برخی در درون دولت ترکیه از این جریان‌ها در ایران یکی از موارد اعتراضی تهران است. از سوی دیگر حضور برخی جریان‌های اپوزیسیون و برانداز جمهوری اسلامی در ترکیه یکی از مسائلی است که آنکارا در رابطه با تهران باید به آن پاسخ دهد. البته از حق نباید گذشت که در چند سال اخیر همکاری‌های خوبی در زمینه استرداد زندانی‌ها بین طرفین صورت گرفته، اما این چالش همچنان وجود دارد. ولی در نهایت نباید از این حقیقت غافل ماند که با وجود همه موانع نیاز دو کشور به همکاری بیشتر بر این موانع غالب است. پس با وجود بروز برخی اختلافات و تفاوت نظرهای جزئی گاه و بی گاه، در نهایت بحران سوریه نشان داد همکاری تنها راهکاری است که می‌تواند منافع دو کشور را تأمین کرده و برای دو طرف سودآور باشد.

انتهای پیام/